Brugklep in beweging

Hoe zet je een 2.000.000 kilo wegende brugklep in beweging?

De Haringvlietbrug is een van de grootste beweegbare bruggen in Nederland. Met een afmeting van 26 bij 38 meter en een gewicht van 2.000.000 kilo is de vernieuwing van de brugklep en alle onderdelen die de brug beweegbaar maken geen alledaagse klus. Waaruit bestaat het bewegingswerk, en wat wordt er vernieuwd zodat het de zwaardere brugklep aan kan? We nemen je mee in de wereld van contragewicht, draaipunten en schotelveren.

De Haringvlietbrug is een zogeheten basculebrug, waarbij de brug functioneert als een soort wip. Het brugdek (het val) en de bascule (contragewicht) houden elkaar in evenwicht. Twee elektromotoren brengen de brug in beweging tot net voorbij het kantelpunt, waarna de zwaartekracht haar werk doet. Hierdoor kost het relatief weinig energie om de brug te openen en te sluiten.

De basculekelder

Het bewegingswerk van de Haringvlietbrug bevindt zich in de basculekelder. Deze 16 meter diepe kelder onder de brug dankt haar naam dus aan het contragewicht, de bascule, dat naar beneden gaat wanneer de brugklep omhoog gaat. Het contragewicht zit bij de Haringvlietbrug vast aan de achterzijde van de brugklep, in de ballastkist. Dit bestaat uit ballast in de vorm van staal en beton. Zodra de elektromotoren de brug in beweging hebben gezet, beweegt de ballastkist met het tandwiel (ook wel rondsel genoemd) over de 22,5 meter lange tandradbaan, tandje voor tandje naar beneden waarmee de brugklep omhoog gaat. De brugklep draait met een grote as die in de hoofddraaipunten is bevestigd.

Comfortabel rijden over de klep

Wanneer de brugklep gesloten is, is het zaak dat de klep enerzijds goed wordt ondersteund, en anderzijds voor voldoende demping zorgt wanneer het zware verkeer eroverheen rijdt. Daarom zijn er in de steunpunten van de brug enorme stalen opzetstelten (een soort steunpunten) met veren ingebouwd, in vaktermen schotelveren genoemd. Deze schotelveren zorgen voor demping en een stabiele ligging van de brugklep.

De steunpunten van het brugdek moeten flink wat gewicht kunnen dragen. In gesloten positie rust de brugklep aan de voorzijde op de oplegpijler en aan de achterzijde op de draaipuntconstructie. Maar als de brug open is, komt het volledige gewicht van de 2 miljoen kilo wegende constructie alleen op de draaipuntconstructie te liggen. Hierop moet de draaipuntconstructie berekend zijn.

Vastzetten in geval van calamiteiten

Op de voorwand in de kelder is ook een zogeheten vastzetinrichting geplaatst. De vastzetinrichting is een voorziening die het mogelijk maakt dat de brugklep in geval van calamiteiten rechtop kan worden vastgezet tegen de wand van de basculekelder.

Vakmanschap bij montage op locatie

Bij Machinefabriek Rusthoven in Groningen worden alle onderdelen van het bewegingswerk van de Haringvlietbrug gefabriceerd. Waaronder de draaipunten met een gewicht van 9.000 kilo per stuk, de opzetstelten (25.000 kilo) met veerbuffers en schotelveren. Maar ook alle trappen, bordessen en het leuningwerk voor de inrichting van de kelder worden hier gemaakt zodat onderhoudsmonteurs straks overal veilig bij kunnen. In de fabriekshal worden de stalen onderdelen op maat gemaakt en aan elkaar gelast. Ook de beide elektromotoren komen hier vandaan. Bij Hollandia op de werf in Krimpen aan den IJssel worden de stalen brugklep, de ballastkist en de tandradbaan gefabriceerd en worden de motoren aan de brug gemonteerd.

In juni worden alle onderdelen van beide locaties naar de Haringvlietbrug getransporteerd, waar ze worden ingebouwd en afgesteld. Het afstellen van het bewegingswerk vraagt, zeker gezien de enorme afmetingen van de brug én de strenge nauwkeurigheidseisen, om flink wat vakmanschap bij de montage op locatie. Elke positie van de brugklep, van vlak liggend in gesloten toestand tot bijna rechtop in open toestand, vergt een afstelling op maat. De afstelling van de tandradbaan kan pas op locatie gebeuren wanneer de brugklep met ballastkist is ingehesen. Dit werk neemt 10 dagen in beslag waarbij er 24 uur per dag wordt doorgewerkt. Een flinke klus, die weleens vergeleken wordt met het bouwen van een Zwitsers uurwerk in een kathedraal.

Bediening voor hoge scheepvaart

Naast het sloopwerk van de oude betonnen en stalen constructies, het verstevigen van het betonwerk en het inbouwen van alle technische installaties, is het vernieuwen van het bewegingswerk van de brug dus een flinke klus. We voeren deze werkzaamheden uit in de 8-weekse afsluiting van de brug. In de periode daarna voeren we de noodzakelijke testen van de technische installaties uit, zodat de brug veilig kan worden bediend. Hiervoor moet de weg nog een aantal keren worden afgesloten, de data hiervoor worden nog ingepland. In het najaar kan de brug dan weer open voor de hoge scheepvaart.